Thuistalen
De Wereldreiziger, Antwerpen
Initiatiefnemers
Het project werd in 2014 ingediend door de stedelijke basisschool ‘De Wereldreiziger’ te Antwerpen.
Beginsituatie
De Wereldreiziger is gelegen in de multiculturele stationsbuurt van Antwerpen stad. De bevolkingsopbouw van deze wijk werd de afgelopen jaren een smeltkroes van verschillende culturen. De school evolueerde daardoor tot een multiculturele school met 58 verschillende nationaliteiten en 66 verschillende talen.
De Wereldreiziger profileert zich als een kennisexpertisecentrum voor anderstalige nieuwkomers. De school wordt geconfronteerd met allerhande maatschappelijke vraagstukken eigen aan de grootstedelijke omgeving.
Doelstelling en concretisering
De school wil de rijkdom aan talen aan bod laten komen via concrete acties onder de noemer van talensensibilisering (verkennen, erkennen en waarderen van verschillende talen) omdat men gelooft dat dit het zelfvertrouwen van de kinderen ten goede zal komen. Anderstalige nieuwkomers en hun ouders zijn de experten en treden op de voorgrond. Dit bevordert hun welbevinden en integratie.
Het project omvat verscheidene deelprojecten die gemeen hebben dat ze de rijkdom van de diversiteit aan talen in de school aan bod laten komen. Bij elk deelproject is een duidelijke doelstelling geformuleerd.
– Een taalrijke opening van het schooljaar
Doelstelling: eind september voelt elke leerling zich welkom in zijn eigen taal.
Tijdens de eerste twee weken van het schooljaar start men met het ontwikkelen of aanvullen van een talenpas. Deze pas groeit gedurende de schoolperiode mee met de leerling en vermeldt alle talen die de leerling kent. In de klassen wordt er ook druk “gespeeddate” in verschillende talen. De leerlingen leren elkaar welkom heten in andere talen of maken een kunstwerk rond het mooiste woord in hun taal. Elke leerling kan ook altijd in zijn eigen taal terecht in één van de babbelboxen die opgesteld staan op verschillende locaties in de school. Muziek in de verschillende thuistalen klinkt uit de boxen op de speelplaats.
Naast aandacht voor de thuistaal van de leerlingen is er aandacht ook voor de taal van de ouders. Zo wordt bijvoorbeeld de openingsspeech van de directeur aan het begin van het schooljaar rechtstreeks in verschillende talen vertaald door de leerlingen, zodat de ouders zich direct thuis voelen en bovendien alles kunnen volgen.
– O Mundo – een kleine Wereldbibliotheek
Doelstelling: heel het jaar door komt de thuistaal (expertise) van de anderstalige nieuwkomer (en ouder) aan bod waardoor de leerling op de voorgrond treedt en de drempel in communicatie tussen ouders en school verlaagt.
Voor dit deelproject werkt de school samen met Iedereen Leest (Stichting Lezen). Deze organisatie verzamelt jaarlijks een “Wereldbibliotheek” in de vorm van tien prentenboeken in verschillende talen inclusief de Nederlandse vertaling. Er zijn boeken uit Bulgarije, China, Roemenië, Turkije, Iran, Italië, Portugal, Polen, Ghana, Marokko, Slowakije,… De ouders komen op school uit deze boeken voorlezen in hun moedertaal.
– Thuistalenkoor
Doelstelling: de leerlingen krijgen de kans om zich muzikaal te ontplooien en te zingen in verschillende talen.
Eén keer per week krijgen leerlingen tijdens de middagpauze de kans om te zingen. Liedjes in verschillende talen uit verschillende culturen worden meestal aangebracht door de leerlingen zelf of door de leerkrachten die het koor begeleiden. Er wordt samengewerkt met een dirigent en halfjaarlijks is er een concert en wordt het repertoire gebracht voor een publiek van ouders en leerlingen.
– De (mobiele) thuistalenbibliotheek
Doelstelling: elke leerling vindt op school een boek in zijn thuistaal dat hij kan ontlenen.
Door de samenwerking met Iedereen Leest (Stichting Lezen) en Atlas bezit de school al heel wat boeken in verschillende talen. Continu wordt gezocht naar nieuwe kanalen om deze collectie uit te breiden. In samenwerking met PLUTO vzw ( een vzw die kunsteducatieve projecten uitwerkt op maat van scholen) realiseerde men een rustige plek binnen de school waar leerlingen kunnen wegdromen in een boek, geschreven in hun eigen moedertaal.
De thuistalenbib is gedeeltelijk mobiel. Dit mobiele gedeelte kan van klas tot klas rijden. De leerlingen kunnen boeken ontlenen in hun thuistaal of eens een andere taal ontdekken.
De meer dan 1000 boeken in allerlei verschillende talen werden ondertussen geïnventariseerd, genummerd, ingegeven in een online-databank en in de bibliotheek volgens nummer geordend.
Tijdens de pauzes kunnen de leerlingen komen lezen. Een duidelijk stappenplan “Hoe moet ik een boek zoeken?” vergemakkelijkt hetvinden van een boek. Ook leerkrachten komen met hun klas regelmatig op bezoek in de thuistalenbibliotheek.
– Kata Tsumuri
Nog in samenwerking met PLUTO vzw bracht De Wereldreiziger een meertalig liedboek uit. Ouders en leerlingen werden ook hier weer ingeschakeld als experts in hun moedertaal. In het boek met cd vinden we liedjes in het Roemeens, Japans, Hongaars, Nederlands, Pools, Russisch, Pasjtoe, Arabisch, Frans, Catalaans, Turks, Braziliaans Portugees, Portugees en Engels telkens met een vertaling in het Nederlands en de bijhorende partituren. De illustraties in het boek zijn gemaakt door de leerlingen.
Geboekte vooruitgang
Door als school de wereld van taal actief te verkennen in al zijn rijkdom en verscheidenheid wordt De Wereldreiziger een nog sterkere leeromgeving voor zowel de leerlingen, de ouders als de leerkrachten. Ouders en leerlingen merken dat hun taal welkom is op school. Dat de ouders vrij zijn om die taal thuis met hun kinderen te spreken en verder te ontwikkelen. Dat de gedachte is: hoe beter de moedertaal, hoe makkelijker een nieuwe taal.
Die gastvrijheid werkt duidelijk drempelverlagend en zo voelen de ouders zich sneller thuis op school. Bij oudercontacten is er nu een aanwezigheid van meer dan 85%. Thuistalen toelaten heeft tot dit percentage bijgedragen.
Bij de leerlingen draagt het toelaten van thuistalen bij tot het welbevinden. En hoe hoger het welbevinden hoe beter de resultaten. Dat is wat onderzoek ons leert.
Intussen ontving De Wereldreiziger het Europees talenlabel voor haar thuistalenproject.
De school stelt haar expertise in alle openheid ten dienste van andere scholen.
Niet verwachte effecten
Uit intern onderzoek naar de thuistalenbib blijkt dat meer als 80% van de bezoekende leerlingen ook boeken probeert te lezen in andere talen dan hun thuistaal. En er lopen onverhoopt ook bestellingen binnen voor het liedboek Kata Tsumuri vanuit crèches uit Limburg.
Hefbomen en moeilijkheden
Een belangrijke hefboom is dat het project volledig past binnen de visie van de school, wordt gedragen door het hele schoolteam en de ouders. Verder wordt er zeer professioneel en projectmatig gewerkt.
Uit doorgevoerd onderzoek blijkt dat de 10- tot 12-jarigen minder de bibliotheek bezoeken dan de jongere leerlingen. Hier zoekt men nog naar een aantal mogelijke aanpassingen.
Het proces van tot stand komen van het liedboek Kata Tsumuri liep de nodige vertraging op. Reden hiervan was het vinden van de juiste partners die de vooropgestelde doelen konden waarmaken.
Een activiteit, nl. ‘Verzamelboek liedjes in andere talen + CD’ liep wat vertraging op omdat het langer duurde om de geschikte partners te vinden. De juiste partners zijn ondertussen gevonden en deze actie is gepland voor de komende jaren.
Voortzetting van project
Het “Thuistalenproject” is gestart als een project, maar heeft van bij het begin de ambitie gehad te integreren in de reguliere werking van onze school en is daar na vijf jaar goed in geslaagd. Er zal verder tussentijds geëvalueerd en bijgestuurd worden. Het is de bedoeling dat op langere termijn ook andere scholen gebruik kunnen maken het meertalig liedboek Kata Tsumuri en de thuistalenbibliotheek.
Contactgegevens
De Wereldreiziger, Quellinstraat 31, 2018 Antwerpen, 03/201 62 70.
E-mail: dewereldreiziger@so.antwerpen.be of hans.hendriks@so.antwerpen.be
Contactpersonen: Jef Groffen (directeur) en Hans Hendriks (projectverantwoordelijke/klasleerkracht)