Initiatiefnemers
Het Observatoire BaYaYa dat het project heeft gelanceerd, is een vzw opgericht door twee jongvolwassenen, die zelf van Afrikaanse afkomst zijn en zich bewust zijn van de moeilijkheden die adolescenten van subsaharaanse afkomst in hun verschillende leefomgevingen ondervinden. Toen het project van start ging, verscheen er een bendecultuur in Brussel en kwamen verschillende jeugdbendes van Afrikaanse origine in conflict. Bij de start van het project werkte de vereniging met kleine middelen die afkomstig zijn van de publieke sector en was ze reeds begonnen met de studiebegeleiding voor jongeren.
Beginsituatie
De leerlingen van Afrikaanse afkomst die bij het project betrokken zijn, ondervinden vaak moeilijkheden op school of gaan zelfs niet meer naar school. Ze voelen zich gevangen tussen twee culturen en gedragscodes waardoor de relaties die ze met hun ouders hebben vaak stormachtig zijn. In een beperkte culturele en sociale wereld komen de frustraties van jongens, hun verlangen naar erkenning en hun overmatige ego regelmatig tot uiting in de fysieke confrontatie met andere groepen jongeren. Een van de twee projectleiders was toen student van FOPA (Master’s Degree in Educational Sciences aan de UCL) en was bezig met het schrijven van een proefschrift over stedelijke bendes. Ze kon helpen om in te grijpen in gevallen van geweld tussen de verschillende bendes. Haar expertise was en is nong steeds zeer waardevol voor de vereniging.
Doelstellingen en concretisering
De schoolbegeleiding is toevertrouwd aan gemotiveerde personen die een kleine vergoeding krijgen. Zij breiden hun steun verder uit door als tussenpersoon op te treden met gezinnen, scholen en overheden wanneer dat nodig is. De kring van partnerscholen en -diensten is in de loop der tijd veranderd. Sommige tutoren aanvaarden dat ze dag en nacht worden opgeroepen in geval van nood of gevaar. Soms zijn ze ook bemiddelaars met de maatschappelijk werkers, de rechter of de jeugdwerker, ook in het kader van de post-gerechtelijke opvolging.
Met de hulp van de Stichting kwamen tutor-animatoren het team van de tutor-leerkrachten versterken. Ze organiseerden activiteiten en culturele en recreatieve uitstapjes tijdens het schooljaar, en soms ook verblijven tijdens de vakanties, rond de waarden van vredesbevordering, multiculturiteit en wederzijdse erkenning. Virtuele en creatieve workshops volgden elkaar op in het hoofdkwartier van de vzw: cinema, schrijven, zingen, rappen, dansen, video. Er zijn intergenerationele bijeenkomsten opgezet met gezinnen en buurtbewoners. De “palaverboom” was het middel om het gemeenschappelijke en vaak weinig bekende verleden van de jongere generaties te bespreken (slavernij…), en ook om geschillen tussen de generaties onschadelijk te maken. De ouders worden bewust buiten de discussie gehouden, ook al wordt hen op verzoek een luisterend oor en advies aangeboden. Het voornaamste doel is de jongeren een adempauze te geven. Om deze activiteiten uit te voeren was het noodzakelijk om het pand in te richten. Bedrijven werden benaderd met de vraag om hun oude computers te schenken.
Geboekte vooruitgang
De schoolbegeleiding heeft zeker en vast jongeren geholpen hun school prestaties.te verbeteren. Het succespercentage van de geholpen jongeren is in de loop der jaren gestegen. Veel jongeren hebben deelgenomen aan de aangeboden activiteiten en vonden deze aangenaam. Ze werden cultureel opengesteld voor de wereld. Sommige van hen hebben zich op hun beurt weer ten dienste gesteld van de jongere leden van de vereniging. Intergenerationele bemiddeling is nuttig gebleken. De pers prees unaniem het nut van het werk van BaYaYa aan in het kader van stedelijke rellen en conclicten tussen bendes (steun aan jongeren, gezinnen, professionals en lokale overheden).
Niet verwachte effecten
De positieve resultaten van de studiebegeleiding hebben geleid tot het volgen van jongeren die algemeen secundair onderwijs volgen of die zijn ingeschreven in het hoger onderwijs.
De vereniging diende als een tijdelijk toevluchtsoord voor sommige jongeren die met hun familie hadden gebroken, zodat ze niet op straat zouden ‘zoneren’.
Hefbomen en moeilijkheden
De verantwoordelijken van de vereniging hebben herhaaldelijk geklaagd over een gevoel van discriminatie en over de overname van hun ideeën en hun project, met name door verschillende diensten en gemeentelijke overheden. Als gevolg daarvan zijn de relaties en de samenwerking niet altijd goed verlopen. Het voortbestaan en de ontwikkeling van de vereniging bleef afhankelijk van onzekere jaarlijkse subsidies, waardoor de weinige betaalde banen in de eerste plaats onzeker werden. De institutionele reglementeringen zijn zo opgemaakt dat de verantwoordelijke, die een master diploma had, als overgekwalificeerd beschouwd werd voor een functie in het project. Na een ministeriële goedkeuring is er nog veel discussie geweest over de mogelijkheid om het project te stabiliseren.
Voortzetting van het project
Aan het einde van de financiële steun van de Stichting wilde de vereniging een beroep doen op een internationaal erkende professionele screenwriter om een video te maken over het uitgevoerde werk. Er was hoop voor nieuwe financieringsmogelijkheden vanuit de privésector. Men sprak over de oprichting van een filiaal in Luik en Charleroi. Daarna doofde het contact uit, maar in een persartikel uit 2016 (zie hieronder) met als titel ‘Bayaya contre l’aliénation’ (Bayaya tegen vervreemding) heeft Mireille Tsheusi Robert, die aan de basis lag van het door de Stichting ondersteunde project, steeds de voortzetting van de vereniging en haar missies bevestigd. Sindsdien lijkt ze voorzitter te zijn geworden van de vzw Bamko en een onderzoeker en trainer op het gebied van diversiteit en gendervraagstukken.