Initiatiefnemers
Het project werd in 2009 ingediend door het Imelda-Instituut te Brussel. JoBXL (Jong onderwijs in Brussel of Jongeren ondernemen in Brussel) is een project voor de leerlingen van de derde graad Kantoor ( 5de, 6de, en 7de jaar).
Beginsituatie
Veel van de jongeren uit de richting Kantoor komen uit een kansarm milieu en spreken thuis een andere taal dan het Nederlands met een ernstige taalachterstand tot gevolg en een leerachterstand van gemiddeld drie tot vijf jaar. Een belangrijke en onrustwekkende vaststelling was dat de leerlingen de aangereikte kennis en vaardigheden enkel binnen de schoolcontext gebruikten en niet op de werkvloer. Spontaan verbanden leggen en de transfer naar de stageplaats maken, bleek niet altijd zo voor de hand te liggen.
Doelstelling en concretisering
De doelstellingen van het project zijn: (1) de kloof tussen de onderwijswereld en de arbeidsmarkt verkleinen, (2) binnen de richting Kantoor verschillende profielen uitwerken: boekhouden, administratie en logistiek en (3) logistiek toegankelijk en zichtbaar maken voor leerlingen.
– Centraal in het project stond de wijziging in de onderwijsmethode: voor een deel wordt er niet langer traditioneel les gegeven, maar bepalen de leerlingen zelf welk vak ze op welk tijdstip volgen. De leerlingen van de verschillende jaren zitten door elkaar en er is telkens een leerkrachtenteam aanwezig. De jongeren worden goed voorbereid voor de arbeidsmarkt via het werkplekleren. Enkele specialisatievakken, aangevuld met taalvakken, worden aangeboden in een realistische kantooromgeving. Die omgeving vervangt zoveel mogelijk de schoolcontext. De leerlingen bevinden zich letterlijk een tweetal dagen per week buiten de schoolmuren op kantoor, een leercentrum ingebed in een extern Brussels bedrijf. Ze leren zelfstandig werken, plannen, keuzes maken en verantwoordelijkheid opnemen voor het geleverde werk. Er wordt gewerkt aan arbeidssocialisatie en persoonlijke groei op maat van de individuele jongere. Hiervoor werd samengewerkt met diverse stagebedrijven en de VDAB.
– In 2010 werd een contract afgesloten met Iris TL (een beroeps- en opleidingscentrum voor transport en logistiek in Brussel) en werd het bedrijfsleercentrum, genaamd JoBXL, uitgebouwd.
Iris TL voorziet in de nodige lokalen/bedrijfsruimte zodat leerlingen gedurende twee dagen per week, tijdens de schooluren, in een realistische bedrijfsomgeving kunnen opgeleid worden tot administratief bediende en logistiek medewerker.
Het Imelda-instituut voorziet in een aanbod van ondersteunende administratieve diensten (o.a. mailings, bijhouden van databanken, organisatie en ondersteuning bij evenementen, deelname aan beurzen), waardoor win-winrelaties kunnen ontstaan: Iris TL krijgt administratieve ondersteuning en de leerlingen kunnen zeer diverse taken in een bedrijfsomgeving uitvoeren.
Voor de uitrusting van de lokalen binnen het bedrijf levert de school meubilair, klein en groot bureaumateriaal, ICT-materiaal, enz. De school is ook bereid actief te luisteren naar de noden van de administratieve/logistieke sector en de scholing daarop af te stemmen om het bedrijfsleercentrum uit te bouwen volgens de principes van werkplekleren.
– Er werden bijscholingen voor andere scholen met de beroepsafdelingen Kantoor en Verkoop georganiseerd.
Vanaf het schooljaar 2013-2014 werden in Vlaanderen de leerplannen van deze afdelingen drastisch gewijzigd en in sommige modules zal het werkplekleren geïntroduceerd worden.
Omdat de leerkrachten van het Imelda-instituut, dankzij het project JoBXL, al heel wat ervaring met werkplekleren hebben opgedaan, geven ze, in voorbereiding op het doorvoeren van de aangekondigde onderwijsvernieuwing, in samenwerking met het VSKO (Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs) bijscholing voor leerkrachten kantoor.
Meer specifiek leren deelnemers er meer over drie belangrijke onderwijsaspecten van het project: (1) het lesgeven in team, wat niet altijd evident is voor de doorsnee leerkracht die het gewoon is alleen voor de klas te staan, (2) het klasdoorbrekend werken waarbij leerlingen uit verschillende leerjaren één groep vormen en (3) het werken binnen een bedrijfsgerichte omgeving.
De bijscholingen vinden plaats in Iris TL, dus op de werkplek zelf. Zo kunnen leerkrachten tijdens een sessie van drie uur concreet ervaren wat ‘werkplekleren’ is. Ze gaan een voormiddag mee aan de slag met de leerkrachten en leerlingen van de kantoorafdeling. In het vierde projectjaar werden reeds een 50-tal scholen bereikt.
– De leerlingen bouwden de leeronderneming Lawgistics uit. Alle scholen met de afdelingen handel, kantoor en toerisme werden aangeschreven en ontvingen een aantrekkelijke folder (ontworpen en uitgewerkt door de leerlingen) waarin het aanbod duidelijk wordt voorgesteld. De scholen kunnen intekenen op een ‘leermodule’ die door de leerlingen van het project uitgewerkt is. De deelnemers krijgen een unieke kijk op de geschiedenis van Brussel, een rondleiding in het Justitiepaleis en de kans om het magazijnleerspel te spelen. De dag wordt volledig door de leerlingen verzorgd. Een tiental scholen per jaar gaan op dit aanbod in.
Geboekte vooruitgang
– Voor de leerlingen van de derde graad van de afdeling Kantoor van het Imelda-Instituut betekent het project een ware omwenteling. Vooreerst beleven de jongeren het ondernemingsleven daadwerkelijk. Ze voelen zich dan ook zeer betrokken. Men bouwt een niet-traditionele leeromgeving uit en beperkt daardoor schoolmoeheid en leerlingenuitval. Ook de tuchtproblemen zijn de laatste jaren drastisch verminderd. Verder helpt het werkplekleren nieuwe kennis en vaardigheden verwerven die van belang zijn om te kunnen functioneren in de werksituatie. De jongeren zijn dus beter voorbereid op de verwachtingen vanuit de arbeidsmarkt. Ten slotte, men werkt bewust en doelgericht aan de onderlinge samenhorigheid. Hierdoor bevordert men een positief en krachtig leerklimaat en creëert men een groepsklimaat waarin de leerlingen van elkaar kunnen en mogen leren.
– Het project geeft een tweevoudige uitstraling naar andere scholen. Er zijn de bijscholingen waarmee in heel Vlaanderen andere scholen met afdelingen Kantoor Verkoop bereikt werden en er is de leeronderneming Lawgistics, die aan leerlingen uit Vlaamse scholen de kans biedt om met Brussel en de jongeren die er schoollopen, op een positieve manier kennis te maken.
Hefbomen en moeilijkheden
Het project wordt geleid door een team van zes personeelsleden die elkaar waarderen en ondersteunen en allen bereid zijn innoverend te werken en nieuwe paden te betreden. Het merendeel van dit team zijn ‘experten’ die de overstap vanuit de bedrijfswereld naar de onderwijswereld gemaakt hebben en dit met zeer veel enthousiasme.
Een ander sterk punt is dat er projectmatig wordt gewerkt. Jaarlijks wordt het project grondig geëvalueerd en waar nodig bijgestuurd.
Voortzetting van project
Werkplaatsleren wordt in de derde graad georganiseerd maar de voorbereiding daartoe gebeurt steeds meer in de tweede graad. Het derde en vierde jaar werken in de kantoorklas nog apart maar een groot lokaal zal het in de toekomst mogelijk maken dat die twee klassen samenwerken (klassendoorbrekend).
Wat in de beroepsklassen al geïmplementeerd is wil men ook geleidelijk in de technische richtingen organiseren. De leerkrachten van dezelfde studiegebieden in het technisch onderwijs tonen immers ook meer en meer belangstelling voor activerende werkvormen, groepswerk, zelfevaluatie en evaluatie door medeleerlingen.
In 2018 loop het project nog steeds. Alhoewel jaarlijks geëvalueerd en bijgestuurd wordt blijft het essentiële raamwerk van het project hetzelfde.
Verschillende scholen hebben ideeën uit het project overgenomen en geïmplementeerd, net zoals andere afdelingen binnen de school zelf. De school organiseerde hiervoor ook – in samenwerking met en op vraag van de pedagogische begeleidingsdienst – intervisies voor geïnteresseerde leerkrachten uit andere scholen.
Contactgegevens
Carl De Brabanter
Imelda-instituut, Moutstraat 19-23, B-1000 Brussel
Kurt De Prins
Imelda-instituut, Moutstraat 19-23, B-1000 Brussel