Initiatiefnemers
Het project werd in 2011 ingediend door Sint‐Janscollege basisschool De Krekel uit Sint‐Amandsberg (Gent).
Beginsituatie
De basisschool De Krekel situeert zich in een allochtone buurt van Gent. In de lagere school zitten ruim 70% gokleerlingen, in de kleuterschool is dit ongeveer 60%.
Het project werd ingediend door de school. Na het eerste projectjaar had een directiewissel plaats.
Belangrijk voor dit project is dat de school beschikt over grote schooltuin die nood had aan een grondige opfrisbeurt.
De school maakt deel uit van de werking Brede School project Gent. Dit impliceert dat ouders en buurtbewoners en school meer betrokken worden op elkaar. Bv. vrijwilligers uit de buurt gaan aan huis de kinderen helpen bij hun huiswerk, er is op de school sportmogelijkheid, ook voor kinderen uit de buurt die niet schoollopen in De Krekel. Verder wordt er veel belang gehecht aan meertaligheid en wordt de inschakeling van de eigen taal als een verrijking gezien.
Doelstelling en concretisering
De algemene doelstelling van het project werd als volgt geformuleerd: “De school als bakermat binnen een buurt kan een laagdrempelig gegeven zijn wanneer de herkenbaarheid van de eigen interesses vanuit het gezin er een houvast krijgt. De school als prikkelende leefomgeving voor jong en oud. Het positief zelfbeeld versterken, een sociaal ‘leefcomfort’ aanbieden vanuit de herkenbaarheid en het draagvlak dat daaruit vloeit, biedt meer kansen tot ontwikkeling”.
Deze globale doelstelling kreeg vorm in verschillende deelprojecten: het schrijven van een boek, het aanleggen van een tuin en het ombouwen van een klaslokaal tot een lettertuin
– Schrijven van een boek
Tijdens het eerste projectjaar schreven de kinderen in de klas, onder begeleiding van auteurs, een boek met klasverhalen. In oktober van het volgend schooljaar werd het boek voorgesteld en een boekenfeest georganiseerd. De kinderen mogen dan het boek meenemen naar huis. De naam van elk kind werd vermeld in het boek. Tussendoor werden motiverende activiteiten georganiseerd, zoals een boekenfeest waarbij een boek werd uitgebeeld aan de hand van allerlei kunstwerken, een boekenbeurs, voorleesmomenten, poppenkast, muziekbeleving, knutselmomenten. Op het boekenfeest zorgden leerkrachten en buurtbewoners voor een mooi sfeermoment en Marc de Bel voor een sterk voorleesmoment en signeersessie. Er werd ook gewerkt aan verteltassen die de kinderen één week mee naar huis mogen nemen.
– Aanleggen van de tuin
Aan de school is een grote tuin verbonden die een grondige opfrisbeurt nodig had. De heraanleg werd grondig voorbereid en van bij de ontwerpfase kregen alle betrokkenen (leerlingen, ouders, leerkrachten) inspraak. Zo hadden gesprekken plaats met: de landschapsarchitect, de ouderraad, de leerlingenraad. Met de werkgroep ‘Droom je school’ werd o.m. besproken: Hoe bevragen wij de kinderen, de ouders, de leerkrachten? Welke klemtonen moeten er gelegd worden en welke stappen moeten er gezet worden? Welke rol kan de tuinarchitect daarin hebben? Na de voorbereidingsfase worden de plannen uitgevoerd. Belangrijke activiteiten hierin zijn:
1. de werkgroep ‘Droom je school’ werd versterkt. Nog meer leerkrachten en nieuwe ouders engageren zich. Er wordt ook gewerkt met werkgroepen per acties (amfitheater openluchtklas, moestuin en bijkeuken, etc.). Dit leidde tot efficiënter werken;
2. de werfdagen: dit zijn de zaterdagen waarop ouders en leerkrachten samen werken aan de tuin. Deze dagen worden goed voorbereid (bv. eerst andere schooltuinen gaan bezoeken) en daarna ook samen geëvalueerd. Dit leidde tot vele realisaties in de tuin: er werd een kapplan uitgedacht en uitgevoerd; een wilgentunnel aangelegd; plantbakken gemaakt en gevuld voor moestuin; de vijver werd opgeruimd; de speelheuvel verbeterd (kaleien muur, zand bijvoegen); het amfitheater werd gebouwd en gras gezaaid; een vikingspan geïnstalleerd (gemaakt door een secundaire school in buurt), etc. De opkomst van de ouders is telkens zeer groot.
Het eindresultaat was een zeer aantrekkelijke tuin met enorm veel mogelijkheden. O.m. nieuw aangelegde kleuterspeeltuin voor de allerkleinsten, een strook/speelzone voor de oudere kinderen (4e tot 6e leerjaar); een moestuin en kruidentuin met keukenhoek en tafel; een openluchtklas, een vredeshoekje, een plaats waar kinderen die ruzie hebben, rustig kunnen worden en overleggen; enz.
De aangelegde tuin maakte het mogelijk om ook het fietsen te promoten. Er werden lesmomenten ingelast waarbij kleuters met hun ouders op de speelplaats leren fietsen. Er wordt een ruime fietsenparking voorzien (o.a. boomstam uit hof met ingezaagde gleuven).
– Creëren van een Lettertuin
Er werd een ‘belevingsbibliotheek’ gecreëerd. Dit is een plek waar je niet alleen dingen komt ontlenen maar waar je in een aangename omgeving kunt genieten van lezen, luisteren, ontdekken en creatief bezig zijn. De initiatiefnemers schrijven de belevingsbibliotheek vier aspecten toe: de esthetische beleving (aangenaam verblijven, omgeving die een positieve emotie oproept), het ontspannende, het educatieve en het escapische (dwz. actief doen, bv. workshops).
Concreet werd een klaslokaal omgebouwd tot een zeer aantrekkelijke en rustgevende ruimte. Alles staat in het teken om de taalontwikkeling van de kinderen en de ouders te stimuleren. Er zijn boeken en verteltassen om uit te lenen, hoekjes om te lezen, te luisteren of actief mee te werken in een workshop. Er werden bomen gebouwd als bibliotheekkast, muren beschilderd met vlinders, aantrekkelijke hoekjes gemaakt en dit alles op maat van de kinderen. De boeken kregen elk een label en er werd een computerprogramma gemaakt met sleutelwoorden. Dit alles volgens moeilijkheidsgraad in spelen, taal of wiskunde en soms in verschillende talen.
De realisatie van de lettertuin werd getrokken door een sterke werkgroep onder leiding van de brugfiguur. Er was een hechte samenwerking tussen leerkrachten en ouders (bv. maken van boom-boekenrekken) en voor het computerprogramma werd samengewerkt met de ICT-school van Aalst.
Geboekte vooruitgang
Dit project slaagde erin om de ouderbetrokkenheid te vergroten. Via inschakeling in het tuin- en lettertuinproject werd de school voor vele ouders een aantrekkelijke ontmoetingsplaats. Tijdens de werfdagen, bij het brengen en ophalen van de kinderen is er contact met andere ouders en met leerkrachten. De werking van de ouderraad met werkgroepen verstevigt ook de inhoudelijke betrokkenheid van ouders (verkeersveiligheid, milieuwerking, etc.). De tuinaanleg heeft ook grote impact op het lesgebeuren. Kinderen kunnen in de moestuin zaaien, planten, verzorgen en oogsten. Zij kunnen zich uitleven op speelheuvel, buiten leskrijgen, etc. Op de sportdag speelden bv. 11 klassen buiten, zonder elkaar te storen (speelheuvel, sport met hoelahoepbanden, tennisles aan kleuters, etc).
De realisatie van de school als een laagdrempelig ‘leescentrum’ versterkt nog de ouderbetrokkenheid. De Lettertuin draagt bij tot een verhoogde taalontwikkeling en –stimulering bij de kinderen en ouders.
Niet verwachte effecten
Met negen scholen in het Gentse werden afspraken gemaakt met de stad in verband met het verkeer in de schoolomgeving. Sinds een drietal jaar organiseert de school in samenwerking met de stad Gent en de ouders de ‘schoolstraat’. Zo is de straat zowel ’s morgens als na school telkens een halfuur per dag autovrij. Dit was niet gepland vooraf, maar vloeit voort uit activiteiten en contacten rond de tuinaanleg. Het versterkt ‘de school als buurtontmoetingsplaats’.
Hefbomen en moeilijkheden
De eerste fase, nl. schrijven van een boek, werd niet echt door een team gedragen. Vanaf het tweede werkjaar, met de start van het tuinproject, werd er duidelijk ingezet op meer betrokkenheid van het team en van de ouders. Het werken met ‘werkgroepen’ bleek een groot succes. In de school zijn een tiental werkgroepen – o.a. Sint-Niklaasfeest, Lentefeest, lettertuin, enz.- actief. In de werkgroepen zitten leerkrachten en ouders. Alle leerkrachten zijn ergens bij betrokken en zijn op de hoogte van de activiteiten van de andere werkgroepen. Voor elke activiteit wordt een ‘trekker’ voorzien. Deze werkwijze had ook een grote impact op de betrokkenheid van de ouders. De verschillende werkgroepen spreken andere ouders aan. Op die manier worden veel ouders bij diverse deelrealisaties betrokken en dit zowel inzake uitdenken, ontwerpen en uitvoeren.
Door de grotere betrokkenheid van de leerkrachten en de ouders, verbetert de relatie tussen beide groepen en voelen de kinderen zich ook beter op school. Dit vertaalt zich ook in een groeiend leerlingenaantal.
Een weerkerend werkpunt was de evaluatie, met terugkoppeling naar de doelstellingen, binnen het project. Het project groeide hierin en de initiatiefnemers zegden veel te hebben opgestoken uit de vorming (o.a. de workshop projectevaluatie) die de stichting organiseerde.
Voortzetting van project
Beide deelprojecten, nl. de tuin en de lettertuin, zijn gerealiseerd maar naar de toekomst toe zal de school moeten blijven investeren in het onderhoud, het herstel, het verder bijwerken (o.a. nieuwe grote fietsenstallingen plaatsen, de serres herstellen, enz.) van de tuin. Voor de lettertuin moeten nog een aantal zaken verder afgewerkt worden (o.a. brandvertragende gordijnen, vertelplaten, tablets met educatieve spelen, enz.)
Daarnaast zal er continue stimulering nodig zijn om de tuin en de lettertuin te blijven gebruiken.
In 2018 loop het project nog volop verder. De mooie schooltuin, die toch wel echt een aantrekkingspunt is voor de ouders en kinderen, wordt heel goed gebruikt. Kleuters en kinderen van het lager zaaien, planten en onderhouden onze moestuin. De snoephaag bezorgt heel wat vruchten (druiven, bessen, …). De speelplekken zijn een echt speelparadijs voor de kleine en grotere kinderen en ook een ontmoetingsplaats voor de ouders als ze na school hun kinderen komen ophalen. In de openluchtklas en aan de vijver zorgen heel wat leerkrachten voor educatieve lessen (o.a. over de natuur) en vinden er ook creatieve activiteiten plaats. In september 2018 worden er nieuwe fietsenbergingen geplaatst voor 70 fietsen door de grote aangroei van kinderen die met de fiets naar school komen.
Ook de Lettertuin is ondertussen uitgegroeid tot een ontzettend belangrijke schakel voor de school.
Zowel de kleuterklassen als de klassen van het lager bezoeken tijdens de schooluren de Lettertuin voor poppenspel, vertellingen, leesmomenten, enz.
Daarnaast hebben heel wat kinderen en ouders de weg gevonden om na school boeken, verteltassen, puzzels, spelletjes, enz. te ontlenen zodat ouders hun kinderen verhalen kunnen vertellen en voorlezen, dat ouders samen met hun kleine kinderen de prachtige verteltassen kunnen ontdekken, dat kinderen zelf mooie boeken kunnen lezen, enz. De brugfiguur zorgt er samen met enkele vrijwilligers voor dat de Lettertuin op verschillende dagen open is tijdens de week voor de ouders en kinderen. Ontzettend belangrijk is dat ook de doelgroep van ouders en kinderen van anderstalige afkomst de weg naar de Lettertuin steeds meer vinden en dat was toch een van de hoofddoelstellingen van de Lettertuin.
Contactgegevens
Wim De Smet en Ruth Melis, Directeur
St-Janscollege – basisschool De Krekel, Krekelberg 1, 9040 Sint- Amandsberg
Tel : 09/228 58 71 – vbs.dekrekel@sintjv.be
Christa Dewinter, Brugfiguur
St-Janscollege – basisschool De Krekel, Krekelberg 1, B-9040 Sint- Amandsberg (Gent)