Initiatiefnemers
Het project werd in 2004 ingediend door de basisschool Europaschool te Genk.
Beginsituatie
De multiculturele Europaschool ligt in de kansarme wijk Kolderbos. De problemen op school rond verdraagzaamheid, geweld en pesten bleken grotendeels te maken te hebben met de situatie in de wijk. Ongeveer 80% van de leerlingen in de school is allochtoon. De school werkt reeds heel actief rond verbondenheid en respect op school en wint in 2004 de ‘Pesten-dat-kan-niet-prijs’ van Vlaams minister van onderwijs.
Doelstelling en concretisering
De belangrijkste bedoeling is om in de basisschool -die gelegen is in een zeer kansarme buurt (o.a. 80% van de gezinnen leven van vervangingsinkomens)- toch succes te behalen door het schoolse te overstijgen en te werken aan verbondenheid en aan de totale opvoeding van de kinderen. Dit probeert men te realiseren in samenwerking met alle instanties in de wijk Kolderbos die met opvoeding in de brede zin begaan zijn.
Concreet wil men een kansrijke school creëren door in te zetten op de opvoedingsondersteuning aan de ouders, een aanbod van zinvolle vrijetijdsbesteding en het verhogen van welbevinden en betrokkenheid. Zodra deze activiteiten goed liepen werd ook ingezet op de taalontwikkeling van de leerlingen en werden de doelstellingen verruimd tot de uitbouw van een ‘Brede school’.
– Opvoedingsondersteuning naar de ouders toe
Een allochtone leerkracht wordt twee uur per week klasvrij gemaakt om met allochtone analfabete moeders in de eigen taal te werken rond verantwoord opvoeden (straffen en belonen, consequente houding bij opvoeding, enz.), zelfredzaamheid en inzicht in school en schoolwerking. Omdat deze ouders zeer ernstige taalproblemen hebben, werden in samenwerking met basiseducatie voor deze groep ook lessen Nederlands in de school gegeven.
Daarnaast was er het project ‘Circus Kiekeboe’, een taalstimuleringsprogramma dat de ouders aanzet actief met hun kinderen bezig te zijn. Men werkt zeer aanklampend en bereikt daardoor dat 85% van de ouders de infosessies bijwonen.
Tijdens het project “Speel-wij” – geen wei om op te zitten maar “wij” samen in de school – komen de ouders tijdens de vrije tijd samen met de kinderen naar school. Twee kleuterleidsters leren de ouders en de kinderen om samen te spelen. Er werd materiaal aangekocht voor de bevordering van de taalvaardigheid en leesboekjes die de ouders mee naar huis mogen nemen.
Een aanvulling op ‘speel-wij’ is het project “School-wij”. De opvoedingswinkel van Genk organiseerde dit laatste project bestaande uit speelmomenten voor peuters en hun ouders, begeleid door een speltherapeut, een psycholoog, enz. Met school-wij wil men op woensdagnamiddag alle 2 tot 4 à 5-jarigen uit de buurt uitnodigen om te komen spelen op school. Voorwaarde is dat ouders mee komen, wat de kans biedt aan opvoedingsondersteuning te doen.
– Een aanbod van zinvolle vrijetijdsbesteding
Een leerkracht van de school besteedt belangenloos het overgrote deel van zijn vrije tijd om 13 miniemenploegjes (een 150 kinderen) op te leiden. Elke woensdag en zaterdag is er training en op zaterdag en zondag wordt er gespeeld. Hij wil niet alleen de kinderen zinvol bezig houden maar ook de ouders (vooral de allochtone vaders die met hun zonen naar de voetbal komen) wijzen op het belang van een zinvolle vrijetijdsbesteding voor hun kinderen en op de mogelijkheden die de ouders hebben om dit te ondersteunen. Een aantal vaders werden daadwerkelijk betrokken als trainer van een ploegje.
De school richt voor de kinderen van de wijk na schooltijd ook nog andere sportieve activiteiten in die druk worden bijgewoond (2x per week 35 kinderen). De bedoeling is de kinderen met allerlei sportdisciplines in contact te brengen in de hoop dat ze iets vinden dat hen bijzonder aanspreekt zodat ze later bij een officiële sportclub zouden aansluiten
Verder werd besloten om op woensdagnamiddag met de kinderen deel te nemen aan allerhande sportactiviteiten (minivoetbal, loopwedstrijden, basket, volleybal, zwemmaratons, enz.) om hen zoveel mogelijk uit de problemen van de wijk te houden. Om dit te realiseren is er binnen het schoolteam een beurtrol opgesteld.
– Het verhogen van welbevinden en betrokkenheid
Drie kunstenaars werken wekelijks met de kinderen aan allerlei projecten die op het einde van het schooljaar resulteren in een grote tentoonstelling en die ook zorgen voor een permanente verfraaiing van de school. De uitstraling naar deze wijk is zeer groot. Het kunstproject heeft intussen ook navolging gekregen in de jeugdwerking van de wijk na schooltijd en tijdens de vakantieperiode.
Om het welbevinden te verhogen werd ook gestart met een Snoezelproject. Veel peuters en kleuters komen zwaar getekend op school aan. Overbeweeglijkheid, agressie, depressies zijn het gevolg. Een leerkracht werd deeltijds klasvrij gemaakt om met deze kinderen in kleine groepjes intensief te ‘snoezelen’. Dit is een pilootproject dat voor deze ernstige problematiek naar oplossingen zoekt. De ouders van de kinderen met problemen worden heel intens betrokken bij de relaxatietherapie die men de kinderen aanbiedt door met hen de problemen en de mogelijke oorzaken (thuissituaties, gebrek aan aandacht, enz.) te bespreken en ook door mogelijke oplossingen aan te reiken. Dit samenwerken met deze ouders is zeer intensief.
Vanaf de derde kleuterklas start men met een luistertraining, nl.de tomadistherapie. Dit is een luistertraining die als doel heeft hersencellen te activeren door het beluisteren van muziek die via de inschakeling van speciale apparatuur hervormd wordt. De resultaten zijn zeer bemoedigend en worden ook wetenschappelijk gevolgd. Het CLB begeleidt het project. De school heeft hiervoor een leerkracht halftijds vrij gemaakt en zeer gespecialiseerde apparatuur aangeschaft. Gezien het positief resultaat wordt deze luistertraining ook gebruikt in de tweede kleuterklas.
De kinderen kennen geen speelcultuur. Omdat spelen zeer belangrijk is voor de lichamelijke en sociale ontwikkeling, is de school gestart met een project rond spelen. Voor elke klas werd buitenspeelgoed aangekocht. Er werden afspraken gemaakt en de leerlingen zijn zelf verantwoordelijk voor deze speelkoffers.
In het project werden ook de motorische vaardigheden van kinderen bevorderd. De leerlingen van de school hebben door hun krappe behuizing met zeer weinig bewegingskansen een achterstand tegenover leeftijdgenoten op verschillende gebieden. Een deel van de schoolinfrastructuur (een behoorlijk uitgebouwd en veilige speelplaats met veel mogelijkheden om de motoriek te oefenen) werd na de schooluren ter beschikking gesteld van de ouders en de jeugdorganisaties. Binnen de wijk Kolderbos zijn er immers geen terreinen ter beschikking. Samen met de gemeente Genk werden de sportterreinen van de school vernieuwd om de iets oudere kinderen zowel tijdens als buiten de schooltijd motorische ontwikkelingsmogelijkheden te bieden.
– Taalontwikkeling als toegangspoort naar integratie
Bij de vierde doelstelling lag de nadruk op taalontwikkeling. De prioriteit lag op een optimalisering van het onderwijs door vorming van leerkrachten en door beter leer- en lesmateriaal aan te schaffen.
Voor de kleuterklassen en het eerste leerjaar werd geopteerd om zich te verdiepen in poppenspel omdat dit een methode is waarbij talige interactie tussen leerkrachten en kinderen optimaal is en waarin al de taalontwikkelingsprincipes kunnen verwerkt worden. Een professioneel poppentheater werd ingehuurd en de ouders werden uitgenodigd en na de voorstelling was er tijd voor discussie.
Om te komen tot echt taalvaardigheidsonderwijs heeft men nood aan een aangepaste methode, handboeken, werkboekjes, materiaal. Het nodige werd aangekocht en nu kan men weer 10 jaar verder.
Geboekte vooruitgang
Het project haalde twee duidelijk aantoonbare resultaten: (1) de betrokkenheid van de ouders is zeer groot. De school bereikt het grootste deel van de ouders (meer dan 80%). Bij de talrijke activiteiten die ze organiseert, worden de ouders met veel respect en op basis van gelijkwaardigheid behandeld en (2) ondanks het feit dat de kinderen uit zeer kansarme gezinnen komen, behalen ze toch goede resultaten in het voortgezet onderwijs.
Verder bouwend op de beschreven doelstellingen en activiteiten is de school langzaam geëvolueerd naar een “Brede School”. Als brede school wordt zij gedragen door meerdere instanties, waardoor de draagkracht vergroot en de school nog beter ingebed wordt in de wijk en de stad.
Hefbomen en moeilijkheden
Bij de start van het project kon de school reeds rekenen op veel engagement en creativiteit van het hele schoolteam en diensten binnen de wijk. Gedreven mensen met een grote know how hebben dit project succesvol gemaakt. Werken binnen een zeer kansarme wijk, met veel culturen en nationaliteiten geeft beperkingen, maar deze werden deskundig opgevangen.
Voortzetting van project
Het project kende de perfecte verankering. Het uitgroeien tot een ‘Brede school’ maakte de implementatie en continuering een feit.
In 2018 loopt het project nog steeds, wel werden een aantal bijsturingen gemaakt.
Voor het kleuteronderwijs werd ingestapt in Instapje+, een taalstimuleringsprogramma voor de ouders van de eerste en tweede kleuterklas. Iedere maand komen ouders samen op school om onder begeleiding te werken rond een bepaald thema om op die manier ook thuis gericht te kunnen ondersteunen.
Op wijkniveau werd gestart met een traject ‘Versterken van sociale vaardigheden’ waar een tiental gezinnen met leerlingen uit het vierde, vijfde en zesde leerjaar ondersteuning krijgen om een vlotte overgang naar het secundair onderwijs te verkrijgen.
De luistertraining is afgevoerd wegens geen aanwijsbare effecten en een heel grote tijdsinvestering voor de kleuters.
De snoezeljuf werkt intussen aan 80% en die werking is doorgetrokken naar de lagere school.
Tot slot is de school nu ingestapt in het traject ‘Warme scholen’ dat als doel heeft het welbevinden van zowel leerlingen als leerkrachten te verankeren.
Door de werking met de snoezeljuf intensiever te maken en uit te breiden naar de lagere school zijn er veel minder conflicten en heerst er een grotere vorm van verdraagzaamheid. Dit is vooral te wijten aan de goede verbinding tussen ouders, leerlingen en school met daarbij ook de wijkwerking als ondersteunende factor.
Huidige contactgegevens
Hubert Crals, directeur
Europaschool Genk
Keinkesstraat 19 – B-3600 Genk
Tel : 089/35 53 35 – directie@europaschool.telenet.be
Thea Pipeleers, zorgcoordinator
Europaschool Genk
Keinkesstraat 19 – B-3600 Genk