Initiatiefnemers
Het project werd in 2004 ingediend door de Basisschool Het Centrum van Turnhout.
Beginsituatie
De school telt ongeveer 140 leerlingen (waarvan 80% GOK-leerlingen zijn) en 19 verschillende nationaliteiten, o.a. leerlingen uit Iran, Egypte, Mongolië, enz.
Het project startte in samenwerking met het Centrum Basiseducatie en maakte deel uit van het Europees PEFaL-project (Parent Empowerment for Family Literacy). Binnen het PEFaL-project konden educatief medewerkers van Basiseducatie, na het volgen van een deskundigheidsbevorderend programma, een volledig programma uitwerken voor de scholen. De scholen bieden hulp bij het uitvoeren van het programma. De basisschool Het Centrum stapte in het programma vanaf januari 2004.
De school organiseert enkel basisonderwijs. Dit geeft problemen bij de doorstroming naar het secundair onderwijs, ook naar leerlingenaantal. Ouders kiezen gemakkelijker voor een basisschool die ook secundair onderwijs aanbieden.
De financiële ondersteuning van de Stichting gaat naar het loon voor twee lesuren voor de leerkracht in het kleuteronderwijs die de leerkracht vervangt die meewerkt aan het geven van de cursus (zie verder) en naar de aankoop van materiaal.
Doelstelling en concretisering
De aanvankelijke doelstelling van het project was: kansen bieden aan ouders uit kansarme milieus door de betrokkenheid van de ouders op de school te vergroten en hen te leren hoe ze thuis de ontwikkeling van hun kind kunnen ondersteunen. Men leert ouders en kind samenwerken aan een opdracht rond lezen, schrijven, rekenen, enz. Hiervoor werd aanvankelijk samengewerkt met het Centrum Basiseducatie dat een programma uitwerkten voor de scholen.
Concreet bestaat het project uit een cursus met oudersessies, kindersessies en gezamenlijke sessies (ouders en kinderen). De sessies aan de ouders worden gegeven door de educatief medewerker van Basiseducatie; de sessies aan de leerlingen door de betrokken leerkracht en de gezamenlijke sessies door begeleider Basiseducatie en de leerkracht van de school.
Gedurende 20 weken heeft elke week een oudersessie (2u.), een kindersessie (1u.) en een gezamenlijke sessie (1u.) plaats. Het project richtte zich tot alle leerjaren van het kleuter- en lager onderwijs.
De drie eerste jaren van het project werden veel inspanningen geleverd om ouders naar de cursus te krijgen, maar de opkomst bleef gering. Tijdens het vierde jaar werd geopteerd om de samenwerking met basiseducatie rond de cursus, stop te zetten en probeert men de oorspronkelijke doelstellingen te bereiken via meer informele, ongedwongen contacten tussen ouders en school. Hiertoe werd een veelheid aan activiteiten opgezet waarop de ouders uitgenodigd werden. Voorbeelden van activiteiten zijn: inschakeling van ouders in de klas (voor lezen, knutselen, technologie), sponsorloop, maandelijkse verjaardagsfeesten, zwembegeleiding kleuters, pompoenfeest, oudercafé ouderavond, spagetti-avond, kerstmarkt, kerstontbijt, restaurantdag met wereldbuffet, carnavalstoet, schaatsen, paasontbijt, enz.
Men stelde vast dat anderstalige ouders toch nog te weinig betrokken waren op het schoolgebeuren en dat zij de berichtjes die meegegeven werden met de kinderen niet lazen of begrepen. Om die reden werden er praatgroepen met anderstalige ouders ingericht. Ouders werden één keer per week uitgenodigd in de school om met de leerkracht de brieven te bespreken en hun noden kenbaar te maken. Gaandeweg kwam elke week een vast groepje van zes ouders samen.
Op vraag van de ouders werden ook activiteiten waarbij taal belangrijk is, buiten de school opgezet. Zo had er een bibliotheekbezoek plaats, werd er samen gewinkeld, een koffie besteld en gedronken, enz. Op die manier wordt de drempel om Nederlands te spreken kleiner.
Via de praatgroepen worden ouders ook geïnformeerd over activiteiten die de Cel Onderwijs van de stad organiseert, o.a. de speelpleinwerking, activiteiten rond taalvaardigheid in de Krokusvakantie, een week in het groot verlof, enz.
Geboekte vooruitgang
De oorspronkelijke doelstelling, nl. ouders leren hoe ze thuis de ontwikkeling van hun kinderen kunnen ondersteunen, werd gereduceerd omdat anderstalige en kansarme ouders onvoldoende bereikt werden en zich aangesproken voelden om een cursus te komen volgen in de school. Met de keuze voor een veelheid aan informele activiteiten namen de contacten met de ouders toe. Het aantal gezinnen dat ‘nooit’ bereikt wordt daalde van 29% naar 19%. Bij verder nazicht bleek de niet-bereikte groep te bestaan uit een aantal kansrijke gezinnen zonder problemen waar beide ouders werken, gezinnen waarvan de kinderen in een instelling verblijven en anderstalige gezinnen waarbij de taalbarrière nog te groot is en die niet echt geïntegreerd zijn.
Hefbomen en remmingen
De participatie van de ouders aan de cursus was, ondanks de vele inspanningen, zeer laag. Op de oudersessie waren soms maar een of twee ouders aanwezig. Via huisbezoeken werd gezocht naar de redenen dat ouders niet kwamen. Hieruit bleek dat ouders het te moeilijk vonden om op de school te geraken of dat zij geen opvang hadden voor een jonger kind. Vanuit het project probeerde men een hogere deelname te bekomen door de ouders op te halen en in opvang te voorzien. Toch bleef het zeer moeilijk om een redelijk aantal ouders te krijgen op de sessies.
Er werd beslist een andere koers te varen en er werd gekozen om in te zetten op het creëren van meer informele momenten waarop de ouders uitgenodigd worden naar de school. Waar mogelijk werd gezocht naar ondersteuning van ouders in het begeleiden van hun kinderen. Bv. Om het Nederlands dat in de klas geleerd wordt, thuis in te oefenen, werd er met de ouders gewerkt aan didactisch materiaal. Hiermee kunnen kinderen en ouders dan thuis oefenen.
De school heeft doorheen de vijf jaar een belangrijke weg afgelegd. Zij leerden uit hun evaluatie na de activiteiten met de ouders en de bespreking op de personeelsvergadering en zetten dan opnieuw stappen verder (bv. de uitbreiding van de praatgroepen).
Voortzetting van project
De veelheid van activiteiten zullen na de vijf jaar worden voortgezet. De praatgroep zal worden uitgebreid: niet enkel anderstalige nieuwkomers zal men proberen te bereiken, ook autochtone kansarme ouders zullen worden betrokken. Hier zal worden geluisterd naar de motivering van hun afwezigheid bij ander ingerichte activiteiten.
Na het stopzetten van de samenwerking met Basiseducatie werd de financiële ondersteuning aangewend voor de aankoop van duurzaam materiaal. O.a. basisdozen Loco (leerspel met taal), koffer van Pistache (methode taalinitiatie).
Na 2009 werd het project als zodanig stopgezet omdat de successen te beperkt waren. Nu (2018) negen jaar later, is de school verhuisd naar de andere kant van de stad en van naam veranderd (BS Kameleon). Zowel de leerlingenpopulatie, de buurt en een deel van het team bestaan vandaag uit andere mensen, en er lopen andere projecten met andere doelen. Enkele succesvolle activiteiten blijven behouden. O.a. het jaarlijkse paas- en kerstontbijt. Dit wordt ondertussen voor vier verschillende groepen georganiseerd. De school kiest bewust voor activiteiten met een hoge ouderbetrokkenheid en waar nuttige netwerken worden gecreëerd.
De school leerde doorheen het project, met de opvolging en bijhorende vorming, meer planmatig en beleidsgericht te werken waardoor zij nu een kwaliteitsvoller onderwijs kunnen aanbieden.
Huidige contactgegevens
Mevr. Debbie Dekien, Directrice
Basisschool Kameleon, Hertoginstraat 124, 2300 Turnhout
Tel : 014/41 41 78 – directie@basisschoolkameleon.be