Initiatiefnemers
Het project werd ingediend in 2004 door Regina Mundi, school voor technisch en beroepsonderwijs, te Genk.
Beginsituatie
De leerlingen van Regina Mundi komen veelal uit kansarme en maatschappelijk kwetsbare gezinnen. Ze ervaren en vertonen soms weinig sociaal aanvaardbaar gedrag, genoten een weinig stimulerende opvoeding en zijn taalarm.
Op het moment van de indiening van het project in 2004 liep het project ‘de uitdaging’, dat groeide uit de verslavingspreventie.
Doelstelling en concretisering
Het project ‘De uitdaging’ werd georganiseerd voor leerlingen van het vierde jaar secundair. Het project legt de klemtoon op probleemoplossend leren denken. Om in een snel veranderende, verwarrende maar boeiende wereld van het begin van de 21ste eeuw goed te overleven en voor geluk te kunnen kiezen, is een doordachte en bewuste levenshouding noodzakelijk.
Met het project wil men deze jongeren laten ervaren dat zij de opbouw van een leven van kwaliteit, welzijn, liefde en geluk voor een deel zelf in handen hebben. Het project wil hen confronteren met nieuwe ervaringen zodat ze meer zelfvertrouwen en zelfverantwoordelijkheid krijgen, onafhankelijk en probleemoplossend leren denken, leren omgaan met fouten en mislukkingen en met negatieve gevoelens.
Om het probleemoplossend denken en een aantal sociale vaardigheden te ontwikkelen werkte men met verschillende methodieken. Tijdens het schooljaar zijn er allerlei doe-activiteiten in klasverband (samenwerkingsopdrachten); elke leerling houdt een logboek bij, dit is een soort dagboek waarin alles wat de jongere denkt en voelt kan worden neergeschreven; het sleutelspel (een dag in samenwerking met De Sleutel in Gent) en er is als apotheose een driedaagse in de Ardennen onder leiding van een extern team.
Tijdens deze activiteiten worden de jongeren geconfronteerd met zichzelf en doorloopt men vier verschillende fases:
- de deprogrammeringsfase: de jongeren worden in ongekende en ongestructureerde situaties geplaatst waarin bestaande houdingen en reactiepatronen weinig bruikbaar blijken te zijn. Ieder lid wordt dan ook gedwongen tot een nieuwe positiebepaling;
- de herstructureringsfase: nieuwe ervaringen komen centraal te staan doordat de activiteiten vreemd en verwarrend blijven. Activiteiten die het zelfbeeld stimuleren, het zelfvertrouwen accentueren en de zelfzekerheid optimaliseren staan centraal;
- de intimiteitsfase: de activiteiten zijn er nu op gericht de jongere met zichzelf en zijn nieuwe geïmplementeerde mogelijkheden te confronteren;
- de herindiviualiseringsfase: de nieuwe ervaringen worden geassimileerd en getransponeerd en het nieuwe gedrag wordt geïmplementeerd.
Dit zijn de fases vanuit adventure education. Hier staat leren uit ervaring centraal. Om het leren vast te zetten, is het belangrijk om over de ervaring te reflecteren. Na elke activiteit of bij elke gebeurtenis wordt er op verschillende manieren gereflecteerd. Dit kan gebeuren door video-opnames, groepsgesprekken, active revieuwing, enz.
Het project steunt op de motivatie van de leerkrachten. Het gaat over een enthousiast team van ongeveer 20 personen. Bij deze groep horen zowel leerkrachten die al 10 jaar meedraaien in het project als nieuwe leerkrachten. Wie bij het begin van het schooljaar instapt, gaat een engagement aan voor een heel schooljaar en neemt deel aan de bijscholing, het leerkrachtenweekend. Onder begeleiding van een extern team worden de leraren opgeleid tot coach en leert men op een emancipatorische wijze met de jongeren om te gaan.
De andere leerkrachten van het vierde en vijfde jaar krijgen feedback zodat ze het project in grote lijnen kennen, de doelstellingen kennen en inzicht hebben in het kader waarbinnen er gewerkt wordt.
De driedaagse in de Ardennen wordt georganiseerd voor de leerlingen (ongeveer 120) van het vierde jaar. Soms worden deze opgedeeld in twee groepen, soms in drie. Er gaan telkens tien leerkrachten mee. De groepsactiviteiten die hier worden uitgevoerd vergen veel fysieke inspanning en eisen overleg en medewerking van iedereen. Concreet beoogt deze driedaagse: psychische grenzen verleggen, fysische grenzen verleggen, groepsdynamica ontwikkelen (dit is leren omgaan met fouten, conflicten, mislukkingen, groepsdruk; gevoelens erkennen, uiten en ermee omgaan) en uit de comfortzone leren treden en leren omgaan met stretch- en paniekzone.
De driedaagse in de Ardennen vormt voor alle betrokkenen steeds een uitdaging. Voor sommige jongeren is het de eerste keer dat ze alleen van huis gaan. Sommigen hebben zelfs nog nooit met de trein gereisd. De begeleiders laten hen ook bewust de mist in gaan. Wanneer ze hindernissen kunnen nemen, zijn ze ongelofelijk trots op zichzelf. Ze leren elkaar en zichzelf goed kennen.
De driedaagse wordt begeleid door een externe organisatie. Toen het externe team Expose stopte is men op zoek gegaan naar andere begeleiders. Twee andere organisaties die men elk een jaar uitprobeerde en evalueerde, werden minder geschikt gevonden. Het vijfde projectjaar ging men in zee met “De Uitdaging” van de Preventiedienst Stad Genk. De Uitdaging (toevallig heeft dit team dezelfde naam als het project van de school) levert vier begeleiders.
Men probeert alle leerlingen van het vierde jaar te laten deelnemen aan de driedaagse. De leerkrachten investeren hierin heel wat energie en werken zeer aanklampend.
Alle ouders worden op een informatieavond zeer grondig op de hoogte gebracht van het project en de doelstellingen. Het is immers geen evidentie dat deze ouders de buitenschoolse activiteiten als positief ervaren. Er zijn heel wat allochtonen in deze school en binnen de islamcultuur is het buitenshuis slapen van meisjes vaak een probleem. Indien nodig gaat men samen met een interculturele medewerker op huisbezoek om de ouders van de meerwaarde van het project te overtuigen. Het aantal leerlingen dat niet mee gaat is zeer gering. Voor de thuisblijvers is een aangepast programma uitgewerkt.
Geboekte vooruitgang
Het is moeilijk om de verschillen voor en na de deelname aan het project te meten. Wel vinden de leerkrachten van de derde graad dat de leerlingen een grotere zelfstandigheid hebben verworven.
De ‘verhalen’ van de jongeren (zelfs jaren later) wijzen erop dat dit voor sommigen een intense ervaring was. Ze onthouden ervan dat ze meer durfden dan dat ze dachten (zelfkennis) en dat ze door samen te werken in groep doelen kunnen bereiken.
Hefbomen en moeilijkheden
– De sterkte van dit project zit in de visie en de gebruikte methodiek: ervaringsgericht en preventief werken, het doorlopen van vier fasen, de nadruk op grenzen verleggen en groepswerking, werken met externe begeleiding zowel voor het coachen van de leerlingen als het vormen en begeleiden van de leerkrachten. Dit kan maar gerealiseerd worden met de steun van een sterk lerarenteam.
– De school deed al jaren beroep op een externe organisatie en was hier zeer tevreden over. Op een moment stopt deze organisatie en moest men op zoek naar een andere dienst. Dit leek niet evident. De twee organisaties die daarna werden aangeworven bleken na een grondige evaluatie niet aan de verwachtingen te voldoen, de derde wel. Ondanks deze tegenvaller bleven de directie en het team overtuigd dat ‘De Uitdaging’ een waardevol project is en bleef men verder zoeken –en met succes- naar een geschikte begeleidingsdienst.
Op dit moment (2018) werkt de school samen met Nature. Deze organisatie biedt ons zowel de activiteiten als de reflectiemomenten aan waardoor onze leerlingen een leerproces doormaken.
Voortzetting van project
Het project werd gedragen door een groep enthousiaste leerkrachten, ondersteund door een externe begeleidingsdienst voor de vorming van leerkrachten en coachen van de jongeren. De financiële ondersteuning van de Stichting ging naar deze externe begeleidingsdienst. Toen ‘De Uitdaging ‘ van de Preventiedienst Stad Genk het best aan de verwachtingen voldeed, bleek deze ook goedkoper te zijn dan de andere externe begeleidingsdiensten. Bijkomende middelen om de uitstap naar de Ardennen te financieren waren dan ook niet meer nodig.
Het project de Uitdaging bestaat in 2018 21 jaar. Doorheen de jaren werden er verschillende externe teams aangesproken om de 3-daagse te begeleiden. Volgend schooljaar zal op het Atlas College (nieuwe Campus waaronder volgende scholen toebehoren: St. Lodewijk, Kunstschool, St. Jan Berchmanscollege, Regina Mundi ) dit project worden verder gezet. Het leerkrachtenteam vindt het de moeite waard om jongeren vanuit het ervaringsgericht leren, vaardigheden aan te leren.
Contactgegevens:
Mevr. Rien Pex en Suzanne Schiepers
Economie & Organisatie Altascollege vzw Katholiek Onderwijs Genk
Mosselerlaan 110, 3600 Genk
rien.pex@atlascollege.be – Suzanne.schiepers@atlascollege.be
Ronny Vrijsen, Directeur
Economie & Organisatie Altascollege vzw Katholiek Onderwijs Genk
Mosselerlaan 110, B-3600 Genk