Initiatiefnemers
De basisschool Sacré-Coeur in Gilly-Sart-Allet is een kleine school in een nogal ‘grijze’ en achtergestelde wijk aan de rand van Charleroi.
Beginsituatie
Bij de aanvang van het project stelt men vast dat de leerlingen weinig motivatie hebben om naar school te gaan en ook weinig aanmoediging krijgen van thuis. Velen onder hen verlaten zelden hun wijk. Ze zijn vaak onrustig in de klas en kunnen nauwelijks blijven zitten. De gebouwen en de speelplaats zijn oud en in redelijk slechte staat. Dit is ook het geval voor de verwaarloosde tuin, die, een waar potentieel biedt voor « groene educatie ». Deze kans werd ontdekt door 2 leerkrachten die aan de basis van het project staan en beide verschillende gerichte opleidingen hebben gevolgd. In februari 2011 was de school, dankzij giften die via een radioprogramma (Bel RTL) werden ingezameld, al begonnen met het aanleggen van moestuinbakken. Daarnaast werden snel contacten gelegd met de verantwoordelijken van JAQUADY (‘Jardins partagés’ in Marchienne) met het oog op het creëren van samenwerkingsverbanden.
Doelstellingen en concretisering van het project
Concreet werd de moestuin voor en met de leerlingen ingericht en verfraaid. Afhankelijk van het seizoen worden er aardbeien, uien en aardappelen geteeld. Alle klassen van het kleuteronderwijs en van het lager nemen op hun niveau deel aan het project. Elke groep kinderen krijgt opdrachten die aangepast zijn aan hun leeftijd.
Eenmaal per week, meestal op vrijdagmiddag, worden groepen leerlingen van het lager onderwijs verdeeld in verschillende workshops: sommige tuinieren, andere zorgen voor de konijnen- en kippenhokken; voor anderen zijn er spelletjes en opdrachten rond seizoenswaarnemingen, temperatuur, berekenen van de omtrek en de oppervlaktes, enz. In de klassen is het vakgebonden onderwijs grotendeels gebaseerd op het moestuinproject en de behandelde onderdelen en thematieken. Didactische panelen en dossiers worden geproduceerd op basis van wetenschappelijke activiteiten en experimenten. De kinderen maken zelf foto’s van wat ze gedaan hebben. Op de speelplaats is een weerstation geïnstalleerd. Er worden ook uitstapjes en ontmoetingen georganiseerd in de gedeelde moestuin “Jaquady” die regelmatig regelmatig zaden, zaaigoed en advies aanbied. Dit label en partnerschap geeft het project prestige en draagkracht.
De geteelde – en eventueel buiten de school ontvangen of geplukte groenten (champignons, appels) -worden in een ingerichte keuken klaargemaakt. Ze worden dan opgeslagen en voorgesteld bij verschillende gelegenheden, waaronder de kerstmarkt, het schoolfeest en de opendeurdag waarop de ouders worden uitgenodigd.
Een vestiaire werd ingericht waar de kinderen hun laarzen aan en uit kunnen doen, hun handen kunnen wassen, etc. Tuinmateriaal werd aangeschaft en wordt in een stevig en gesloten tuinhuisje opgeborgen.
De picknicktafels en de gerenoveerde speelplaats werden verdeeld in aparte activiteitenzones om zo een verscheidenheid aan rustige en respectvolle activiteiten aan te moedigen tijdens de speeltijd.
Geboekte vooruitgang
Het gedrag van de kinderen buiten de klas verandert vaak volledig. De kinderen die eerst niet geïnteresseerd zijn en als lui worden ervaren lichten op in deze andere omgeving.
De directie en het volledige leerkrachtenteam zijn betrokken bij het project en zien positieve veranderingen. Ze zijn het erover eens dat er geen tuchtproblemen zijn tijdens de tuinactiviteiten, zelfs bij de kinderen die zeer moeilijk zijn in de klas. De kinderen worden geleidelijk aan vrolijker en hebben meer vertrouwen in de volwassenen. Wat de schoolvakken betreft, bevestigen de leerkrachten dat het vertrekken vanuit iets concreets, de kinderen motiveert om de leerstof te begrijpen. Wanneer ze bezig zijn in de tuin beseffen ze niet dat ze les “wetenschappen” hebben en houden ze het veel beter en langer vol. Ze werken ook aan het zorgvuldig schrijven van uitnodigingen of receptenboeken.
Sommige kinderen raken geleidelijk aan geïnteresseerd in beroepen die verband houden met de tuin en het milieu, wat belangrijk is in een zeer sombere socio-economische omgeving.
Het project heeft ervoor gezorgd dat de ouders naar school en in de school komen en heeft bijgedragen tot een fier imago van de school en een hoger zelfbeeld van de leerlingen. Veel school- en buitenschoolse actoren en journalisten hielpen deze doelen te bereiken door hun interesse en bewondering voor het project te tonen.
Niet verwachte effecten
Veel buren en familieleden hebben het project ondersteund door, in het begin, hun keuken te lenen, de tuin te bewaken en te verzorgen of de dieren te verzorgen tijdens de vakantie. Sommigen nemen nu deel aan de activiteiten van de gedeelde moestuinen. Door mond-tot-mondreclame werd het project snel bekend en zag de school een stijging in het aantal nieuwe inschrijvingen.
Hefbomen en moeilijkheden
Het project is nog te afhankelijk van de beschikbaarheid van de schooltuinier voor grote opdrachten zoals maaien. Het is moeilijk om het tuinmateriaal te beveiligen, zelfs in een gesloten tuinhuisje. Zo werd er bijvoorbeeld een aanhangwagen gestolen.
Voortzetting van het project
“We werken regelmatig in de tuin: voor wiskunde, wereldoriëntatie en Franse les. We hebben deelgenomen aan een cursus “Tous dehors!” om andere activiteiten in onze tuin te ontdekken, een andere manier van leren. We werken ook met“Hypothèse” (een vzw die ondersteuning aan scholen biedt op vlak van wetenschappen) voor projecten rond de ontdekking van de bodem en de ondergrond. De tuinen van Villers, alsook het ICDI (afvalinzameling), organiseren ook workshops rond compost, zoals : “’Hoe kunnen we ons klasafval verminderen en composteren?’”.
We werken met kleuterklassen op vrijdagnamiddag. De leerlingen van de grote klassen zijn elk verantwoordelijk voor een kleuter. We planten, oogsten, maaien, wieden.”
Contactgegevens
Montluc Stéphanie: directrice: 071/412007
Tourneur Nathalie: leekracht
Marsick Cécile: leerkracht